سؤالات قلندری

عده‏ای از مردم از علما جوابگویی مسائل قلندری را می‏خواهند. اتفاقا عوام یهود هم می‏رفتند و از پیغمبر این گونه سؤالات را می‏کردند، مثلا می‏گفتند بگو آن وقتی که نه جزء روز است و نه جزء شب چه وقت است؟ باید گفت بین الطلوعین. بعضی از مردم گاهی می‏پرسند که آن چیست که در نماز اگر بگویی نماز باطل می‏شود و اگر هم نگویی باطل می‏شود؟ می‏گویند آن‏ نیت است که اگر بر زبان بیاوری نماز باطل می‏شود و اگر هم نیت نکنی نماز باطل است. یادم هست در وقتی که ما بچه بودیم یک‏ کسی بود که از این مسائل قلندری خیلی بلد بود، یک وقت یک مسئله‏ای طرح‏ کرد که احدی نتوانست جواب او را بدهد، گفت: آن کدام نماز است که با صدای الاغ باطل می‏شود؟ هیچ کس نتوانست جواب بدهد. بالاخره خودش گفت‏: شما یک وقت در بیابان با الاغ مشغول رفتن هستید و آب هم در بار الاغ‏ دارید. بعد این الاغ را گم می‏کنید و هر چه می‏گردید او را پیدا نمی‏کنید و از آب مأیوس می‏شوید. ناچار برای نماز تیمم می‏کنید و چون مشغول نماز می‏شوید صدای عرعر الاغ بلند می‏شود. در اینجا نماز شما باطل است، باید وضو بگیرید و نماز بخوانید، پس این نمازی‏ است که با صدای الاغ باطل می‏شود.

اینها انحراف و گمراهی است. چقدر دین مقدس اسلام راجع به علما پاک و منزه بحث کرده است. آن چیزی که در درجه‏ی اول از عالم خواسته‏ است تقواست (آن خطبه‏ای که خواندم آنها را می‏گوید) صفاست، معنویت است، مبارزه با هوای نفس است: قد خلع سرابیل الشهوات جامه‏های شهوت را از تن خود کنده است. اینها صفاتی است که امیرالمؤمنین علی علیه‏السلام درباره‏ی عالم دینی ذکر می‏کند، درباره‏ی کسی که‏ صلاحیت دارد که در آن بالاترین مقامات دینی قرار بگیرد، همان طوری که علی‏ علیه‏السلام فرمود: قد نصب نفسه لله سبحانه

فی ارفع الامور، من اصدار کل وارد علیه و تصییر کل فرع الی اصله. همچو کسی حق دارد اظهار نظر کند. یک‏ قرینه‏ی دیگر هم دارم که این خطبه راجع به عالم است. آن این که بعد در نقطه‏ی مقابل، علمای سوء را ذکر می‏فرماید: و آخر قد تسمی عالما و لیس‏ به، یعنی یک نفر دیگر هم هست که فقط اسمش عالم است، خودش خودش‏ را عالم می‏داند ولی اسلام او را عالم نمی‏شناسد. آن کیست؟ برای آن هم‏ صفاتی ذکر می‏فرماید، که ان شاء الله شاید در جلسه‏ی آینده برای شما بگویم‏.