کتاب انزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته و لیتذکر اولوا الالباب(1)
در قسمت چهارم بحث مربوط به ختم نبوت وارد بودیم. بحثی کردیم راجع به انسان و اجتماع از این نظر که در انسان و اجتماع چه جنبههای ثابت و چه جنبههای متغیری وجود دارد. بحثی هم کردیم دربارهی قوانین اسلامی و وضع این قوانین که چگونه قواعد و اصولی است و چگونه یک سلسله قوانین فرعی هم دارد. بحث دیگری راجع به علم و عالم و اجتهاد و تخصص علمی در مسائل دین و وظایفی که در دورهی خاتمیت به عهدهی این طبقه است ایراد
کردیم. موضوع چهارم که بحث فعلی ماست مسئلهی منابع اسلامی است، یعنی قابلیت عظیم و پایان ناپذیری که منابع اسلامی و در درجهی اول قرآن کریم برای تحقیق و مطالعه دارد به طوری که هیچ دورهای از دورهها را نمیتوان آخرین دورهی مطالعه در قرآن به شمار آورد به گونهای که بشر بتواند ادعا کند که آنچه که در این کتاب بزرگ آسمانی هست همه را کشف کرده و مجهولی از این جهت باقی نگذاشته است.
در جلسهی گذشته مقداری در این باره بحث کردیم که اساسا در صدر اسلام و از زمان پیغمبر اکرم این مطلب مورد توجه بوده است که هرچه بر بشر بگذرد به حقایق اسلام و حقایق دین آشناتر میشود، یعنی کسی گمان نکند مردمی که در زمان پیغمبر بودهاند قرآن و سخن پیغمبر را یعنی معنی و عمق سخن پیغمبر و قرآن کریم را از مردمان بعدی بهتر میفهمیدهاند و بیشتر به عمق آن پی میبردهاند. برعکس، رسول اکرم صریحا میفرمود کسانی که بعدها خواهند آمد ممکن است معنی و مقصودی را که من از جملههای خودم دارم بهتر بفهمند، و لهذا تشویق میکرد تحت همین عنوان که شما هرچه از من میشنوید صحیح و درست ضبط کنید و برای آیندگان نقل کنید، ای بسا که آن کسی که شما برای او نقل میکنید او از خود شما که ناقل هستید بهتر مقصود مرا بفهمد.
1) ص/ 29.
